Islami bankalar hangileri ?

Kısa cevap: Kuveyt Türk hukuken bir “katılım bankası”dır; “cemaat bankası” diye etiketlemek tartışmayı basitleştirir ve çoğu kez gerçeği ıskalar.

Kuveyt Türk Cemaat Bankası mı? – Etiketlerin Ötesinde Soğukkanlı Bir Sorgulama

Güçlü Bir Giriş: Slogan Değil, Somut Veri Konuşsun

İşin başında pozisyonumu açık edeyim: “Cemaat bankası mı?” sorusu, kulağa çarpıcı geliyor ama çoğu zaman yanlış yere odaklanıyor. Bir bankayı tartışacaksak, etiketlerden değil, sahiplik yapısından, regülasyondan ve şeffaflıktan konuşalım. Kuveyt Türk’ü bu mercekten incelediğinizde, karşınıza “katılım bankası” olarak tanımlanan, BDDK gözetimindeki bir kurum çıkıyor. Türkiye’de katılım bankacılığı, Bankacılık Kanunu ve ilgili düzenlemelerle faaliyet gösteriyor; BDDK’nın güncel kuruluş listesinde “Katılım Bankaları” ayrı bir kategori olarak yer alıyor. ([BDDK][1])

Sahiplik Yapısı: Kimin Bankası, Kime Hesap Veriyor?

Bir bankanın karakterini anlamanın ilk yolu pay sahipliğine bakmaktır. Kuveyt Türk’ün resmî verilerine göre çoğunluk pay, Kuveyt merkezli Kuwait Finance House’ta (KFH) bulunuyor; ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü, İslam Kalkınma Bankası ve Wafra International Investment Company gibi hissedarlar mevcut. Oranlar bankanın kendi sayfasında şöyle açıklanıyor: KFH %57,81; Vakıflar Genel Müdürlüğü %24,49; İslam Kalkınma Bankası %8,36; Wafra %8,36; diğerleri %0,98. Bu tablo, kurumsal bir sahiplik mimarisine işaret ediyor. ([Kuveyt Türk][2])

Kuveyt Türk aynı zamanda KFH Grubu’nun konsolide raporlarında bağlı ortaklık/iştirak olarak yer alıyor; yani grup düzeyinde denetim ve raporlama zincirine tabi. ([kfh.com][3])

“Katılım Bankası” Ne Demek: Kavramı Doğru Koyalım

“Cemaat bankası” gibi siyasî–kültürel çağrışımlı bir etiketten önce, katılım bankacılığının teknik anlamını netleştirelim. TKBB’nin (Türkiye Katılım Bankaları Birliği) eğitim dokümanlarına göre katılım bankacılığı, faizsiz finans ilkeleriyle çalışan; kâr–zarara katılma, ticaret, ortaklık ve finansal kiralama yöntemleriyle fon kullandıran bir modeldir. Yani işleyiş odağı, “faiz” yerine “varlığa dayalı/ortaklığa dayalı finansman”dır. Bu tanım, hem sektörün sınırlarını hem de ürün tasarımının omurgasını belirler. ([tkbbegitim.org.tr][4])

Dolayısıyla “cemaat bankası” gibi hukukî karşılığı olmayan, muğlak bir nitelemeden ziyade; “katılım bankası” kavramsallaştırması tartışmayı zemine indirir, sorumluluk ve denetim mekanizmalarını görünür kılar. Kuveyt Türk de bu model altında, BDDK gözetimi ve sektörün çatı kurumu TKBB ekosistemi içinde faaliyet yürütür. ([BDDK][1])

Zayıf Yönler ve Tartışmalı Alanlar: Şeffaflık, Danışma Kurulları, Ürün Dili

Cesur olalım: Katılım bankacılığının “etik finans” iddiası, pratikte sürekli sınanıyor. Ürünlerin gerçekten reel varlığa dayanması, risk paylaşımının kâğıt üzerinde kalmaması ve “faizsiz” söyleminin pazarlama şablonuna indirgenmemesi kritik. Bu noktada üç başlık öne çıkıyor:

1. Şeffaflık ve Kurumsal Yönetim: Banka, kamuyla paylaştığı kurumsal yönetim politikası, komiteler ve çalışma esaslarıyla çerçeve sunuyor. Kağıt üzerindeki iyi niyetin uygulamaya nasıl yansıdığı; iç denetim, risk ve uyum komitelerinin etkinliği, yatırımcı ilişkileri sayfalarının güncelliği ve anlaşılabilirliği üzerinden ölçülmeli. ([Kuveyt Türk][5])

2. Danışma (Şeriat) Kurulları: Katılım bankalarının ürün onay süreçlerinde “Danışma Kurulu”nu nasıl konumlandırdıkları, kararların ne ölçüde kamuya açıklandığı ve farklı mezhepsel/akademik görüşlerle nasıl hesap verdiği, etik iddianın sahici olup olmadığını belirler. (Kurumlar bu çerçevede komite yapıları yayınlasa da, karar özetlerinin açıklık düzeyi tartışmaya değer.) ([Kuveyt Türk][6])

3. Ürün Dili ve Pazarlama: “Faizsiz” söylemi, müşteride yüksek etik beklenti üretir. Bu nedenle sözleşme metinlerinin dili, maliyet bileşenlerinin şeffaf kalemleri, kâr payı dağıtım formülleri ve erken çıkış senaryoları net yazılmalıdır. Sektörün TKBB rehberlikleri ve kamu denetimi altında olması bir artı; fakat “anlaşılır sözleşme” konusu hâlâ gelişmeye açık alan. ([tkbbegitim.org.tr][4])

Analitik (Erkek) ve Empatik (Kadın) Bakışların Çarpışması: Veriden Vicdana

Analitik ve çözüm odaklı bir bakış “Rakamlar ne söylüyor? Hangi komite hangi riski nasıl yönetti?” diye sorar; pay sahipliği, sermaye yeterliliği, şube ağı ve ürün penetrasyonuyla bir performans karnesi çıkarır. (Kuveyt Türk’ün kamuya açık raporları ve KFH konsolide raporları, bu tabloyu okumak için veri sunuyor.) ([Kuveyt Türk][7])

Empati ve toplumsal etkiler ekseninden bakan yaklaşım ise “Bu model finansal kapsayıcılığı artırıyor mu? Dar gelirliyi borç sarmalına değil, üretime bağlı ortaklığa taşıyor mu? Ürün adaleti, müşterinin gündelik hayatında gerçekten hissediliyor mu?” sorularını öne çıkarır. Bu iki merceği birlikte kullandığınızda, “cemaat” gibi siyasal çağrışımlı bir etikete sığınmadan daha derin bir değerlendirme mümkün olur.

Provokatif Sorular: Tartışmayı Büyütelim

“Kuveyt Türk Cemaat bankası mı?” Zihni rahatlatan bir etiket mi arıyoruz, yoksa veriye dayalı bir sınıflandırma mı? (Hukuken “katılım bankası” kategorisi açık ve net.) ([BDDK][1])

Danışma kurulu kararları ve ürün onay süreçleri, halka açık özetlerle düzenli raporlanmalı mı? ([Kuveyt Türk][6])

“Faizsiz finans” iddiası, sözleşme dili ve maliyet şeffaflığıyla sahada aynı netlikte karşılık buluyor mu? ([tkbbegitim.org.tr][4])

KFH çoğunluk sahipliği ve Vakıflar Genel Müdürlüğü payı, kurumsal yönetişim dengesini nasıl etkiliyor? ([Kuveyt Türk][2])

Sonuç: Etiketleri Bırak, Hesap Verebilirliği İste

Kuveyt Türk’ü “cemaat bankası” diye yaftalamak kolay; fakat gerçeği anlamak için katılım bankacılığının hukukî çerçevesi, sahiplik yapısı ve kurumsal yönetişimi üzerinden gitmek gerekir. BDDK gözetimi, TKBB çerçevesi ve kamusal raporlama, bu tartışmayı veri sahasına taşır. Eleştirel akıl, şöyle der: “Slogan değil, şeffaflık ve hesap verebilirlik.” Peki sizce etiketler mi daha ikna edici, yoksa açık veri ve anlaşılır sözleşmeler mi? Yorumlarda buluşalım; slogandan gerçeğe birlikte yürüyelim. ([BDDK][1])

[1]: https://www.bddk.org.tr/Kurulus/Liste/77?utm_source=chatgpt.com “Kuruluş Listesi – BDDK”

[2]: https://www.kuveytturk.com.tr/en/international/who-we-are/shareholder-structure?utm_source=chatgpt.com “Shareholder Structure | Kuveyt Türk Participation Bank”

[3]: https://www.kfh.com/en/reports/kuwait/Annual-Reports/Annual-Report-2024/document_en/KFH%20Annual%20Report%20En%202024%20%28Draft-16%29.pdf.pdf?utm_source=chatgpt.com “Annual Report 2024”

[4]: https://tkbbegitim.org.tr/Documents/Yonetmelikler/TKBB-Katilim-Bankaciligi-Nedir-Brosur.pdf?utm_source=chatgpt.com “KATILIM BANKACILIĞI NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?”

[5]: https://www.kuveytturk.com.tr/medium/kurumsal-yonetim-politikasi-2302.pdf?utm_source=chatgpt.com “KUVEYT TÜRK KATILIM BANKASI A.Ş. – kuveytturk.com.tr”

[6]: https://www.kuveytturk.com.tr/yatirimci-iliskileri/kurumsal-yonetim/komiteler-ve-calisma-esaslari?utm_source=chatgpt.com “Komiteler ve Çalışma Esasları | Kuveyt Türk Katılım Bankası”

[7]: https://www.kuveytturk.com.tr/en/investor-relations/financial-information/annual-reports?utm_source=chatgpt.com “Annual Reports | Kuveyt Türk Participation Bank”